از: مهندس امیرحسین حبیبیان
کبکها با منقار و فلس قرمز رنگ پاهایشان مشخص می شوند. هردوجنس از نظر رنگ مشابه هستند. نرها بجای سیخک در قسمت پشت پاها دارای یک جفت برجستگی می باشند بطور کلی 7 نوع از کبک شناسایی شده که از این 7 نوع فقط خانواده تذروان در ایران وجود دارد که جنس های این خانواده در ایران شامل جنس کبکهای Genus tetraogallus میباشد.
پرندگانی با جثة بزرگ، بال آنها گرد است. یک بخش بدون پردر پس چشم آنها وجود دارد. جنس نر وماده با جزئی اختلاف شبیه هستند مثل تترااوگالوس کاسپیوسTetraogallus Caspius یا کبک دری خزر Caspian Snowcock
جنس کبکها Genus Alectoris:
نر وماده این پرندگان شبیه بهم هستند و دارای اندازه متوسط هستند. در پهلوی آنها بطور راه راه رنگ شاه بلوطی و سیاه دیده می شود و رنگ پشت تقریباً یکنواخت است و بال آنها کوتاه و گرد می باشد مثل الکتوریس چوکار یا شوکر Alectoris chukar یا کبک chukar parti dge که در دامنه کوهها و ارتفاعات نسبتاً خشک و پوشیده از گیاه زندگی می کنند.
بیشتر کبکها در بلندیهای سنگلاخی و مناطق کوهستانی زندگی می کنند. جفتها در پرورش جوجه ها خود شریک هستند ورایج ترین نژادی که در شرایط مزرعه ای پرورش داده می شود کبک چوکار یاAlectoris chukar است.
کبک چوکار یا شوکر Alectoris chukar:
ترجیح می دهند در بلندیهایی با علف خشک و یا محوطه های باز استپ ها زندگی کنند. آنها در فصول سرد بصورت گروه زندگی کرده و در بهار با بهتر شدن اوضاع هوا ودرجه حرارت بصورت جفت در می آیند. کبکها معمولاً بایک جفت زندگی می کنند. اما حدود 10% از نرها با دو ماده به سر می برند. در شرایط زندگی آزاد در هر لانه حدود 20-10 تخم می گذارند که پس از 24 روز تبدیل به جوجه می شوند و سریع با پدر و مادر خود لانه را ترک می کنند و پس از چند هفته به گروههای جوان 50-30 قطعه ای می پیوندند و هر گروه بوسیله 3-1 کبک مسن راهنمایی و اداره می شوند این نوع کبک را می توان به راحتی رام کرد. محل نگهداری برای هر جفت نباید کوچکتر از 4 متر مربع در نظر گرفت.
بستر محل نگهداری باید با ماسه خشک پوشیده شود و سقف محل نگهداری را با تور سیمی می پوشانند تا از خارج شدن آنها از محوطه جلوگیری شود. جهت تغذیه می توان از گیاهانی مثل یونجه – شبدر- کاهو و.... ودانه های مختلف برای آنها استفاده کرد. بهتر است در پرورش هر یک جفت نر وماده را جداگانه نگهداری کرد اما در شرایطی نیز می توان متناوباً هر نر را پهلوی یک ماده قرار داد طوریکه نسبت نر و ماده 3 به یک باشد. ضمناً برای کبکها لانه تخمگذاری نیز قرار می دهند. چنین تصور می شود که هرچه درصد پروتئین جیره بالا رود تعداد تخم نیز زیاد می شود. در سن 5/1 ماهگی منقار قرمز رنگ و در 2 ماهگی فلس پا نیز قرمز شده و در 4 ماهگی رشد پرها کامل می شود . در یک گروه جوان اگر کبک غریبی وارد شود کبکهای دیگر اورا دشمن فرض کرده و با نوک زدنهای متمادی سعی در نابود کردن آن دارند. جوجه های سال قبل نیز نباید با پدر و مادر خود باقی بمانند چون وجود آنها بعنوان مهاجم تلقی می شود. این گونه از کبکها دارای 14 نژاد بوده و در اغلب نقاط آسیا پراکنده است.
کبک الکتوریس روفا Alectoris Rufa :
محل گسترش این کبک در اروپا می باشد. این نوع کمتر به مناطق کوهستانی وابسته است و بیشتر در دشتها و مزارع دیده می شوند از نظر الگوی جنسی شبیه به کبک چوکار است و در هرلانه حدود 12-10 عدد تخم می گذارند که در عرض 26-24 روز تبدیل به جوجه هایی می شود که در 4 ماهگی از نظر ظاهری کامل می شوند. اما سن بلوغ آنها از یک سالگی است که در پاییز دسته های بزرگی تشکیل داده و در بهار از هم جدا می شوند. این کبکها بندرت در اسارت نگهداری می شوند. چون به فضای بازتر و بیشتر با علوفه بیشتر نیاز دارند و همانند کبک چوکار انعطاف پذیری ندارند. آنها با چریدن علوفه مزرعه را همیشه کوتاه نگه می دارند در تغذیه این نوع از کبکها می توان از انواع دانه ها استفاده نمود این نوع کبکها تحمل هوای سرد را ندارند و باید در مناطقی زندگی کنند که درجه حرارت از صفر درجه تنزل نکند در هر قسمت فقط یک جفت می توان نگهداری کرد. در سن 2 سالگی راندمان تخم آنها بهتر از یک سالگی است. تخم آنها را جهت هچ باید در محل خنک بطور مایل در یک زاویه 45 درجه قرار داد و روز بعد تا 180 درجه کل تخمها را چرخاند. تخمها را نباید بیشتر از 24 ساعت 10 روز جهت هچ نگهداری کرد و پس از آن باید سریعتر نسبت به هچ نمودن آن اقدام کرد.
