از: دکتر محمدرضا عابدینی
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی
(توضیحات: ایشان استاد بنده نیز بوده اند- برگفته از سایت.iranpoultry)
پرورش طیور صنعتی تحت شرایط محیطی و نگهداری مختلف و گوناگون انجام می پذیرد . وقوع بیماریها و موفقیت در کنترل آنها تاثیر بسزایی در عملکرد گله های تجاری طیور دارد . بطور معمول عوامل استرس زای فیزیکی و فیزیولوژیکی موجب افزایش احتیاج به مواد مغذی جهت نگهداری عملکرد گله در حد معیارهای تجاری می گردد .میزان لازم تغذیه ویتامین به این هدف صورت می پذیرد که با استفاده از روش های جدید پرورش و نگهداری و کنترل بیماری ها پرنده قادر گردد از تمام ظرفیت ژنتیکی خود جهت رشد استفاده نماید . نقش ویتامین ها نه تنها تامین نیازهای متابولیکی تحت این شرایط است بلکه احتیاجات اختصاصی در شرایط بروز بیماری نیز باید مد نظر قرار گیرد . احتیاجات ویتامین پرندگانی که تحت شرایط صنعتی پرورش می یابند ، بوسیله انجمن ملی تحقیقات (NRC) ایالات متحده آمریکا بخوبی تعیین شده است . توصیه های NRC بر اساس آن میزان از احتیاجات ویتامینی است که مانع بروز علائم درمانگاهی کمبود ویتامین در طیور تجاری گردد . مقادیر توصیه شده در فواصل متناوب مورد تجدید نظر قرار گرفته تا به این ترتیب آخرین یافته های تحقیقاتی را شامل گردد . مقادیر توصیه شده بوسیله NRC به هیچ یک از نژادهای جدید و یا معیارهای تجاری خاصی وابسته نیست .جداول NRC بعنوان یک مرجع مناسب برای ارزیابی مقادیر در نظر گرفته شده ویتامین در خوراک طیور محسوب می گردد . اما این امکان وجود دارد که بر اساس شرایط مختلف پرورش و مدیریت ارزیابی مجدد جهت تعیین این مقادیر نیاز باشد . توصیه های NRC بطور معمول بعنوان حداقل ویتامین مورد نیاز در خوراک طیور مورد پذیرش قرار گرفته و جهت ممانعت از بروز علائم درمانگاهی کمبود ویتامین مؤثر هستند . مواردی که در ذیل به آن اشاره می گردد نکاتی هستند که هنگام اضافه نمودن مکمل ویتامین به خوراک طیور نسبت به توصیه های NRCباید در نظر گرفته شوند .
1. هیچ حد مجازی برای میزان افت ویتامین ها طی روند تهیه خوراک طیور منظور نشده است
2. میزان افت ویتامین ها تحت شرایط نامساعد نگهداری در نظر گرفته نشده است.
3. برای بیماریها و استرس ها حد مجاز وجود ندارد .
4. برای شرایط نامطلوب محیطی میزانی در نظر گرفته نشده است .
5. هیچ گونه اختصاصاتی برای نژادهای جدید طیور تجاری وجود ندارد .
فراهمی زیستی و همستیزی ویتامین ها
انواع ویتامین موجود در هر نوع ماده خوراکی و میزان آن بسیار متفاوت است. ممکن است ویتامینهای مواد غذایی بصورت متصل بوده و طی روندهای هضمی آزاد نشوند و در نتیجه برای جذب به وسیله پرنده غیر قابل دسترس خواهد بود . جهت ملاحظات کاربردی فقط شکل آزاد ویتامین است که باید در محاسبه مقدار کل ویتامین خوراک منظور گردد . اصطلاح فراهمی زیستیBioavailbility) (در مورد آن قسمت از محتوی ویتامین یک ماده غذایی مورد استفاده واقع می شود که جهت جذب و شرکت در اعمال متابولیکی و فیزیولوژی پرنده در دسترس قرار گیرد .ویتامینهایی که بطور ساختگی تولید می شوند، اغلب جهت محافظت در برابر روندهای گوناگون تولید و شرایط نامساعد محیطی در هنگام انبار داری، واجد پوشش می شوند. بسیار حائز اهمیت است که فراهمی زیستی چنین محصولاتی تنها معیار جهت اظهار و تعیین محتوی ویتامین آنها باشد .
تعدادی از مواد شناخته شده طبیعی وجود دارند که می توانند دسترسی پرندگان به برخی از ویتامینها را مانع شده و یا آنرا بطور مؤثر محدود نمایند .این مواد در گیاهان و نیز محصولاتی با منشاء حیوانی یافت می شوند . دانسته شده است که برخی از مواد شیمیایی که بطور روز مره در پرورش طیور تجاری استفاده می شوند دارای خواص هم ستیزی (Antagonist)با ویتامین ها هستند .برخی از کپک ها و باکتری ها ، مواد هم ستیز ویتامین ها را به عنوان محصولات فرعی فعالیت متابولیکی تولید نموده و ممکن است این موجودات زنده در محیط پرورش طیور تجاری نیز وجود داشته باشند . مواد هم ستیز ، ویتامینها را غیره فعال نموده و مانع جذب آنها در روده می شوند .مکانیسم های شناخته شده هم ستیزی ویتامینها عبارتند از :
1-تجزیه مولکول ویتامین و غیره فعال کردن آن، مانند غیر فعال نمودن ویتامین B1 وسیله تیامیناز
2-تشکیل ترکیب پیچیده با مولکول ویتامین ، مانند غیر فعال شدن بیوتین H2 بوسیله آویدین
3-اشغال مکان اثر ویتامین ، مانند دیکومارول و ویتامین K
اضافه نمودن چربی ها و روغن ها به خوراک طیور تحت عنوان منابع انرژی یک امر معمول است . میزان بالای اسیدهای چرب غبر اشباع با چند پیوند دو گانه در خوراک ، موجب افزایش امکان اکسیداسیون چربی ها و روغن ها می شود و این امر به نوبه خود جذب ویتامینهای محلول در چربی D, A و E را تحت تاثیر قرار می دهد . همچنین دانسته شده است که چربیهای تند شده سبب غیر فعال شدن بیوتین می شوند.
