به گزارش خبرگزاری اقتصادی ایران، به همین دلیل نمایندگان مجلس برای اینکه ایرادی به عملکردشان گرفته نشود به وزارت جهاد کشاورزی و بازرگانی هشدار دادند تا این گرانی‌ها را پیش‌بینی کنند. اما دولت بی‌توجه به هشدار مجلس پیش‌بینی برای حل مشکلات بازار نکرد. به همین دلیل در پیش از آغاز ماه رمضان و در روز‌های گذشته قیمت در این محصولات در اوج بود. وضعیتی که اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس مجبور کرد دوباره با نمایندگان دولت جلسه‌ای داشته باشند و به آنها هشداری مجدد بدهند.
نشستی که در آن وزرای بازرگانی و جهاد کشاورزی اظهار کردند گرانی مواد غذایی در ماه مبارک رمضان کنترل خواهد شد و اجازه نمی‌دهند که قیمت‌ها بیش از این بالا رود. در آن جلسه وزیر جهاد کشاورزی اعلام کرد که ما از طریق پشتیبانی امور دام مقدار زیادی تخم‌مرغ، گوشت مرغ و گوشت قرمز ذخیره کرده و به بازار عرضه خواهیم کرد تا قیمت‌ها متعادل شود.
نماینده مردم مهاباد با توجه به وضعیت موجود می‌گوید: با توجه به نابسامانی بازار باید بعد نظارتی وزارت بازرگانی و جهادکشاورزی برای کنترل قیمت‌ها و متعادل شدن آن افزایش یابد، باید قیمت‌ها از طریق پشتیبانی امور دام و واردات متعادل شود.
عضو هیات رئیسه کمیسیون کشاورزی مجلس می‌افزاید: اگر پشتیبانی امور دام وزارت جهاد کشاورزی به زودی صورت گرفته و به گفته خودشان که مقدار زیادی مرغ و تخم‌مرغ در انبارهای‌شان موجود است، سریعا به بازار وارد شود، قطعا قیمت‌ها متعادل خواهد شد. بنابراین انتظار مجلس آن است که پیش از پایان نیمه اول ماه مبارک رمضان قیمت‌ها متعادل شود. به گفته او اما اگر تا نیمه اول این ماه قیمت‌ها کاهش نیابد، کمیسیون کشاورزی مجددا موضوع را پیگیری کرده و از این دو وزیر توضیح خواهد خواست.
در شرایط ویژه بسیار می‌توان مصداق عینی از سوء مدیریت دولت در تنظیم بازار را دید. همواره در دوره‌هایی از سال که تقاضا افزایش می‌یابد قیمت محصولات کشاورزی به گونه‌ای سرسام‌آور رشد می‌کند. هنوز بعد از سه سال دولت نتواند بازار را در شرایط خاص کنترل کند. به همین دلیل همواره تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان از سوء مدیریت دولت ضربه خورده‌اند.
حداقل در سه سال گذشته در هر دوره زمانی خاص که تقاضا رشد کرده قیمت یکسری از مواد غذایی سیر صعودی و غیر اصولی داشته است. مصداق عینی این شرایط خاص ماه رمضان و مصداق تکراری بازار نابسامان، بازار نامتعادل مرغ است. دولت امسال برای چهارمین سال متوالی بی‌توجه به هشدار کارشناسان و نمایندگان مجلس و پیشنهادهای فعالان بخش خصوصی بازار را بحرانی کرد. دولت با تاخیرش برای کنترل بازار در آخرین سال فعالیتش هم مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان را با بحران روبه‌رو کرد.
? نابسامانی ماه رمضان
از حدود یک هفته پیش تاکنون قیمت محصولات پروتئینی به‌ویژه مرغ رشد کرده؛ اتفاقی که هر سال می‌افتد. همیشه هم به‌دنبال کاهش تقاضا قیمت‌ها از حالت بحرانی خارج می‌شوند. در واقع دولت به دلیل ضعف مدیریتش قیمت‌ها را در مواقع خاص کنترل نمی‌کند در بهبود شرایط بازار تاثیری نمی‌گذارد. البته دولت همواره مدعی است حداقل در بهبود شرایط بازار تاثیر زیادی می‌گذارد. ولی کارشناسان این اظهارات را رد می‌کنند زیرا عملکرد دولت چنین وضعیتی را نشان نمی‌دهد.
حداقل بازار کنونی مرغ مصداقی روشن است. دولت به‌رغم آگاهی از وضعیت این بازار با تعلل خود در مدیریت، قیمت‌ها را به اوج رساند، در مقابل هم برای جلوگیری از رشد سرسام‌آور خبر داد مرغ وارد بازار می‌کند، عرضه‌ای که تاکنون بازار را به حالت طبیعی برنگردانده است. در حال حاضر برخلاف گفته مسوولان وزارت جهاد کشاورزی و بازرگانی که می‌گویند، حداکثر قیمت مرغ ???? تومان است، برخی فعالان اظهار می‌کنند قیمت مرغ کشتار روز حداقل ???? تومان است، بدین ترتیب فروشندگان، مرغ را به قیمت‌های متفاوت و بالاتری عرضه می‌کنند.
اما پیش‌بینی می‌شود به دلیل کاهش نسبی تقاضا قیمت مرغ از نیمه ماه مبارک رمضان در بازار کاهش یابد. دبیر انجمن تولیدکنندگان جوجه یکروزه در اینباره می‌گوید: «در حال حاضر اوج قیمت کاذب مرغ در بازار مصرف به دلیل افزایش تقاضاست و پیش‌بینی می‌شود از روز دهم تا پانزدهم ماه مبارک رمضان قیمت‌ها کاهش یابد، این در حالی است که سیستم ذخیره‌سازی دولتی، باید در زمان پیک تولید، مرغ مازاد را که به قیمت ارزان در بازار عرضه می‌شد، خریداری میکرد.»
? تامین نقدینگی، وعده‌ای که محقق نشد
هیات دولت در ?? اسفندماه سال ?? مصوبهای را به عنوان مهلت دو ساله برای پرداخت بدهی مرغداران به سیستم بانکی به تصویب کرد. در سال جاری نیز قرار شد دولت برای تامین نقدینگی مرغداران ???میلیارد تومان به وسیله سیستم بانکی به مرغداران پرداخت کند.
تصمیماتی که در مرحله دستور باقی مانده است. تاکنون بانک‌ها وعد‌ه‌های رئیس‌جمهور را محقق نکردند در حالی که در اسفندماه سال ?? رئیس‌جمهور، در جمع مدیران عامل همه بانک‌ها و مدیران تشکل‌های مرغداری قول داد که تسهیلات مرغداران دو سال مهلت داده شود و مدیران بانک‌ها نیز قول همکاری به رئیس‌جمهور دادند اما همکاری نکردند زیرا معتقدند دولت باید منابع ناشی از استمهال را تامین کند تا آنها نیز انجام دهند. اما بانک‌ها در مورد تامین نقدینگی صنعت نیز اقدامی نکردند. هنوز سیستم بانکی پرداختی به صنعت نداشته است .
البته مردادماه معاون وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه نیاز ??? میلیارد تومان صنعت از سوی دولت تصویب و به بانک مرکزی ابلاغ شده است، گفت: «حد اکثر تا اواسط مردادماه پرداخت ??? میلیارد تومان به مرغداران آغاز می‌شود. زیرا تا آن زمان مهلتی دوهفته‌ای برای تعیین بانکهای عامل و مهلت یک هفته‌ای برای تقسیم‌بندی استانی داده شده، به پایان می‌رسد و زمان پرداخت این تسهیلات آغاز می‌شود.» اما تاکنون بانک‌ها هیچ تسهیلاتی به مرغداران نداده است.
امسال به رغم افزایش ?? درصدی هزینه‌های تولید مرغ و نیاز بیش از پیش صنعت به سرمایه در گردش، منابعی در اختیار آنها قرار نگرفته است. البته معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید: «سهمیه دریافت نقدینگی استان‌ها اعلام شد.» اظهار نظری که تولیدکنندگان آن را رد می‌کنند. به گفته دبیر انجمن جوجه یکروزه وزارت جهاد کشاورزی هنوز توزیع استانی را هم به طور کامل انجام نداده است .
ولی حتی اگر سهمیه دریافت نقدینگی استان‌ها هم اعلام می‌شد، کماکان مشخص نمی‌شد چند ماه دیگر بانک‌ها تسهیلات مورد نیاز صنعت را می‌پردازند. از دید فعالان صنعت تا این پول به دست آنها برسد حداقل دو ماه طول می‌کشد. مدیرعامل اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی با تایید این موضوع می‌گوید: «هنوز حتی یک ریال از این مقدار به مرغداران پرداخت نشده است.
تاکنون توزیع استانی و ابلاغ دستور‌ها به بانکهای عامل تنها کاری بوده که انجام شده. یعنی در عمل این پول حداقل تا دو - سه ماه دیگر به مرغدار می‌رسد.» رستمی عضو هیات مدیره اتحادیه مرغداران آذربایجان غربی نیز می‌گوید: «پس از گذشت پنج‌ماه از سال هنوز هیچ نقدینگی برای تولید این بخش اختصاص نیافته در صورتی‌که با افزایش هزینه‌های تولید، میزان نیاز مرغداران به نقدینگی در سال جاری افزایش یافته است.
از سوی دیگر بخشودگی جرایم دیرکرد وام‌ها هنوز ابلاغ نشده و بانک‌ها برای تولیدکنندگان اجراییه صادر می‌کنند.» محمد یوسفی مدیرعامل اتحادیه مرغداران گوشتی استان تهران به نقد وضع موجود می‌پردازدو می‌گوید: «میزان نقدینگی باید متناسب با افزایش تورم و هزینه‌های تمام شده تولید افزایش یابد، اما این اتفاق نمی‌افتد.
هنوز بانک‌ها ??? میلیارد تومانی که برای تامین نقدینگی صنعت مصوب شده بود را نپرداخته‌اند؛ دولت به‌رغم وعده‌ای که داده بود تاکنون هیچ تسهیلاتی پرداخت نکرده است.» به اعتقاد دبیر انجمن جوجه یکروزه عدم پرداخت تسهیلات ناشی از رویکرد بانکهای کشور است.
مصطفوی می‌گوید: «بانک‌ها اگر ??? هزار میلیارد تومان هم پول داشته باشند می‌گویند به کسی مانند مرغداران که بدهکار هستند یک ریال هم نمی‌پردازند چه رسد به اینکه هنوز توزیع استانی نیز به‌طور کامل انجام نشده است همان‌گونه که سال گذشته ??? میلیارد تومان و سال ?? حدود ??? میلیارد تومان اختصاص یافته بود اما معلوم نیست چقدر به مرغدار پرداخت شده است.» با این حال هنوز وزارت جهاد کشاورزی هم نمیداند این تسهیلات چه زمانی از سال به دست تولیدکنندگان برسد.
زیرا حتی اواخر هفته گذشته قائم‌مقام معاون امور دام نمی‌دانست توزیع تسهیلات برای مرغداران چه زمانی انجام می‌شود حسین دماوندی‌نژاد فقط در مورد اختصاص ??? میلیارد تومان به فارس می‌گوید: «توزیع این رقم توسط بانک مرکزی ابلاغ شده و از یکی دو روز پیش گشایش اعتبار در بانک‌ها انجام شده از طرفی توزیع اعتباری استانی از طرف معاونت امور دام براساس برنامه تولید هر استان به بانکهای عامل ابلاغ شده است.»
? خرید نقدی برنامه‌ای بدون برنامه‌ریزی
سال جاری وزارت جهاد کشاورزی با توجه به نگرانی برای عدم تعادل در بازار مرغ، طرح «خرید توافقی» این محصول را به جای طرح شکست خورده «خرید توافقی مرغ و تخم‌مرغ» در دستور کار قرار داد. طرحی که مورد تایید فعالان این صنعت نیز بود. طبق طرح «خرید توافقی» مقرر شده بود ??? هزار تن گوشت مرغ توسط اتحادیه‌ها خریداری و از این میان حدود ?? تا ?? هزار تن گوشت به صورت منجمد ذخیره شود تا برای کنترل بازار مورد استفاده قرار بگیرد. اما تاکنون خرید توافقی انجام نشده است .
اگرچه در خردادماه معاون امور دام وزارت جهاد کشاورزی اعلام می‌کند: «مرغداران نگران فروش محصولات خود و تامین نهاده‌های‌شان نباشند؛ امسال سه میلیون تن نهاده دامی ذخیره‌سازی خواهد شد و شرکت پشتیبانی امور دام آمادگی دارد مازاد مصرف ماهانه گوشت قرمز و گوشت مرغ را خریداری و ذخیره‌سازی کند. وعده ای که تاکنون عملی نشده است. به گفته فعالان صنعت تاکنون نه نهاده‌ها به میزان لازم توزیع شدند و نه خرید توافقی به‌طور کامل انجام شده است.
مدیرعامل اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی در اینباره می‌گوید : « قرار بود از ابتدای تیرماه تا پایان سال جاری ?? درصد کل تولید گوشت مرغ با قیمت مناسب از تولیدکنندگان خریداری و در بازار مصرف عرضه شود. اما این طرح به درستی اجرا نمی‌شود. دمرغدار دو ماه پس از تحویل محصول مبلغ آن را دریافت می‌کند، در حالی که مرغداران منبع مالی برای تولید دوره بعد را ندارد و در ضمن مجبوراند نهاده‌های مورد نیاز خود را به صورت نقدی خریداری کنند».
مقدم‌نیا با اشاره به گفته‌های سه ماه پیش وزیر جهاد کشاورزی که اعلام کرد اگر بازار مرغ بهم بریزد با خرید مرغ وارد عمل می‌شوند. می‌گوید: «تاکنون به رغم نیاز بازار منابع مالی این طرح از سوی سازمان تعاون روستایی تامین نشده است تا طرح به اجرا درآید.» به گفته او اگر خرید نقدی مرغ از تولیدکنندگان انجام می‌شد، گوشت مرغ در بازار مصرف دو هزار و ??? تومان می‌بود. ولی چون این اتفاق نیفتاده اکنون قیمت‌ها در اوج قرار دارد. ناصر نبی‌پور مدیرعامل اتحادیه مرکزی مرغداران تخم‌گذار میهن نیز در تایید صحبت‌های او می‌گوید: «مرغداران اعتراضی به این قیمت ندارند اما باید در طول ?? ماهه سال قیمت‌ها به گونه‌ای تعیین شود که سود معقولی عاید تولیدکنندگان شود، ضمن اینکه به مصرف‌کننده نیز ضرری وارد نشود.»
? طرح ساماندهی ناکام ماند
سال گذشته در راستای حل مشکل نقدینگی مرغداران طرح خرید توافقی مرغ و تخم‌مرغ وزارت جهاد کشاورزی مطرح شد. طرحی که مجری آن شرکت پشتیبانی امور دام بود. ولی نتوانست موفقیتی به همراه بیاورد. طرح خرید توافقی از دید فعالان صنعت مرغداری شکست خورد و دولت را نیز بدهکار صنعت کرد البته این موضوع را وزارت جهاد کشاورزی نمی‌پذیرد.
چندی پیش معاون وزیر جهاد کشاورزی در واکنش به درخواست مرغداران نسبت به مطالبات‌شان در طرح ساماندهی مرغ و تخم‌مرغ گفت :« دولت نه طلبکار است و نه بدهکار» نظام‌الدین سجادی تصریح می‌کند : « هیچ یک از مرغداران از دولت طلبکار نیستند و بیش از ?? میلیارد تومان نهاده توسط شرکت پشتیبانی امور دام به قیمت تمام‌شده در اختیار تولیدکنندگان قرار گرفته است.» دیدگاهی که اکثر فعالان صنعت آن را رد می‌کنند.
مدیرعامل اتحادیه مرغداران خراسان شمالی که معتقد است: در زمان پایان اجرای طرح ساماندهی مرغ علاوه بر ضرر مالی یک میلیارد و ??? میلیون ریالی به شبکه تعاون روستایی در این استان ? واحد تولیدی تعطیل شدند. سید‌مصطفی مصطفوی دبیر انجمن جوجه یکروزه نیز طرح خرید توافقی مرغ و تخم‌مرغ را منفی ارزیابی می‌کند و می‌گوید: «اجرای نادرست این طرح منجر به توقف آن شد در حالی که میتوانست گره مشکلات ناشی از تامین نقدینگی را باز کند.»
اما معاون وزیر جهاد کشاورز در مقابل با تاکید بر اینکه طرح ساماندهی گوشت مرغ طرحی مردمی و موفق بوده است، می‌گوید: «افزایش تعداد متقاضیان برای ورود به این طرح، همچنین اجرای صددرصدی آن توسط بخش خصوصی و آشنایی تشکل‌ها با وظایف اصلی خود از عوامل موفقیت این طرح بوده است. » سجادی می‌افزاید:« طی پنج سال اخیر سال گذشته گوشت مرغ باثبات‌ترین قیمت را داشته است.
همچنین افزایش قیمت نهاده‌ها داخل نسبت به افزایش قیمت‌های جهانی کمترین افزایش را داشته و قیمت فرآورده‌ها نیز نسبت به قیمت‌های جهانی افزایش نیافته است.» او با انتقاد از اینکه تشکل‌ها طی سالیان گذشته به وظایف اصلی خود نپرداخته‌اند، می‌گوید: «چرا تشکل‌ها نباید در فصل برداشت علوفه مورد نیاز خود را خریداری و ذخیره‌سازی کنند؟ چرا واردات نباید توسط تشکل‌ها انجام شود و سود کلانی نصیب واسطه‌ها شود؟ در صورتی‌که با تامین نقدینگی و تسهیلات می‌توانند برای خرید و ساخت انبار اقدام و هزینه‌های تولید را کاهش دهند. با این حال ما سال گذشته در راستای اجرای طرح ساماندهی گوشت مرغ ??? هزار تن نهاده‌های مختلف در اختیار تولیدکنندگان قرار دادیم».
? حذف تخم‌مرغ نطفه‌دار قیمت‌ها را افزایش داد
?? اردیبهشت‌ماه سال‌جاری دولت با تولیدکنندگان جوجه یکروزه قراردادی بست تا مشکلات ناشی از قطع برق، محدودیت نقدینگی، رشد قیمت نهاده‌ها و افزایش هزینه تمام شده تولید کاهش یابد. بر مبنای این قراردادی که بین شرکت پشتیبانی امور دام و تولیدکنندگان جوجه یکروزه مقرر شد، شرکت تخم‌مرغ‌های نطفه‌دار مازاد مصرف تولیدکنندگان را جمع‌آوری کند.
اقدامی که از دید برخی از فعالان نه تنها مثبت نبود بلکه به زیان تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان شد. البته معاونت دام برای تبرئه خود انتقاد‌ها موجود به تولیدکنندگان جوجه یکروزه را وارد می‌داند. حسین دماوندی‌نژاد قائم‌مقام معاون امور دام می‌گوید: «حذف ?? میلیون تخم‌مرغ نطفه‌دار طبق قرارداد بود تا به واسطه مشکلات موجود تولید گله‌های مرغ مادر دچار لطمه نشود.
اما میرمحمد موسوی نایب رئیس انجمن تولیدکنندگان جوجه یکروزه با انتقاد از حذف ?? میلیون تخم‌مرغ نطفه‌دار می‌گوید: «اگرچه این طرح در راستای کنترل تولید بود اما منجر شد بازار با کمبود مرغ روبه‌رو شود. زیرا هر عدد تخم‌مرغ نطفه‌دار منجر به تولید هزار و ??? تا هزار و ??? کیلوگرمی گوشت مرغ در بازار می‌شد که حذف این میزان کمبود ?? تا ?? هزارتنی مرغ را به دنبال داشته است.»
البته دبیر انجمن جوجه یکروزه این دیدگاه رد می‌کند و گران شدن قیمت مرغ را بی‌ارتباطی با حذف تخم‌مرغ نطفه‌دار می‌داند. اما عضو هیات مدیره اتحادیه مرغداران آذربایجان غربی از نگاهی دیگر به نقد این طرح می‌پردازد و می‌گوید: «طبق قرارداد منعقد شده با معاونت امور دام و شرکت پشتیبانی امور دام این طرح باید هر زمان که قیمت جوجه یک روزه کمتر از ??? تومان باشد، اجرا شده و در راستای تنظیم بازار و افت شدید قمیت جوجه یکروزه، تخم‌مرغ نطفه‌دار جمع‌آوری شود. اما اکنون که هر قطعه جوجه (با هزینه تمام شده ??? تومان) ??? تومان خریداری می‌شود، خریدی صورت نمی‌گیرد تا باعث ضرر مرغداران مرغ مادری نشود.
وی تصریح می‌کند: « البته هنوز معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی و شرکت پشتیبانی امور دام پول ?? درصد از تخم‌مرغ نطفه‌دار جمع‌آوری شده را به مرغداران پرداخته نکردند. در واقع تاکنون از مجموع ?? میلیون قطعه تخم‌مرغ نطفه‌دار جمع‌آوری شده ? میلیون در سردخانه بلاتکلیف مانده که نه مبلغ آن پرداخته می‌شود و نه محصول به تولیدکنندگان برگردانده می‌شود. »
? اتهامی واهی
در شرایط کنونی که بازار مرغ به هم ریخته است، هر گروهی از فعالان دولتی و خصوصی برای رهایی از اتهامات وارده گروه مقابل را متهم می‌کنند. اخیرا هم نایب رئیس اتحادیه فروشندگان مرغ و ماهی برای مبرا کردن هم‌صنفان خود اعلام کرده علت گرانی مرغ سودجویی برخی مرغداران است.
یوسف خانی به فارس می‌گوید: «به نظر من علت اصلی گرانی مرغ سودجویی مرغداران است، چراکه قیمت مرغ زنده در عرض یک روز تا ??? تومان گران‌تر می‌شود در صورتی که این مرغ‌ها از پنج ماه پیش جوجه‌ریزی شده‌اند و در عرض یک روز اتفاقی نمی‌افتد که قیمت تا این حد افزایش پیدا کند لذا به‌خاطر عطش بازار برخی مرغداران سودجویی کرده و قیمت مرغ را افزایش می‌دهند.» اما دبیر انجمن مرغداران استان اصفهان در واکنش به اظهارات او می‌گوید: «مرغداران سودجو نیستند.
آنچه منجر به گرانی مرغ شده عواملی از جمله افزایش چشمگیر قیمت نهادها، کمبود نقدینگی، خشکی هوا، قعطی‌های مکرر برق و تلفات واحدهای مرغداری به دلیل بروز بیماری است.» به گفته بهرام پاکنژاد حداقل در اصفهان به دلیل بیماری برونشیت و نیوکاسل ?? تا ?? مرغ در واحد‌ها از بین رفتند.
مدیرعامل اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی نیز در پاسخ به اظهارات یوسف خانی می‌گوید: «مرغدار گوشت مرغ را به صورت مدت‌دار می‌فروشد و مجبور است نهاده‌های تولید مرغ را در مقابل به صورت نقد خریداری کند. در این شرایط مرغدار با زیان تولید می‌کند یا به زحمت هزینه تولید را جبران می‌کند در حالی که عده‌ای دلال از گرانی مرغ سود می‌برند و افزایش قیمت تا هزینه تولید نصیب دلال می‌شود.» در این بین کارشناسان معتقدند آنچه منجر می‌شود هر دوره بازار از حالت طبیعی خود خارج شود، ضعف دولت در تنظیم بازار است؛ ضعفی که سودجویان و دلالان را در هر دوره تشویق به تخریب بازار می‌کند.
